“Кӧрiг” теенiнiең тузаланарға килiспеен, аннаңар сӧсчi син орыны хоостыра чарлаҷаң оңдай пар: “кӧрiг” сӧстiң тузазын орыс тiлiне кiр парған “видео” теенiнең палғалыстырыбызарға. Андағ оңдайның пас саларға чарир, кӧзiдiмге алза, пiди: ютуб каналның кӧрiглерiнде (видеоларында) хакас сарыннарын таап аларға чарир илееде.
Кӧзiдiмге алза, Евгений Улугбашевтiң кӧрiг (видео) изерiзiн:
Пӱӱн “Чон кӧглерi” ӧме ХакНИИЯЛИ-де кӧзiдiглiг ӱгредiглернiң презентациязында (ӧӧн сағызы Абдина Р.П.) сарыннар сарнааннар. Нимедеңер? Истiңер алтындағы кӧрiгде…
Хайди-да ам на сағыс алынған чiли ноға-да пызыңни килдi: полған на кiзнiң позының тахпаа полған полза, пiстiң чон сарынға хайдағ пай поларчых ни! Аннаңар ноо даа тахпах кӧӧ истiле тӱссе, аны пазып аларым киллеҷе. Че удаа iди килiспинҷе… Мындаа тӱрк пiчиине чарыдылған чорыхта аралазарға килiскен, анда смартфонға пазып алҷаң оңдай пол парған.
Кӧглепче Валентина Тюкпиекова. Ол даа, сағысха кирiп чоохтаза, Г.И. Челбораковтың ӱгренҷiзi полча, нооза.
Ноға-да Георгий Ивановичтiң адын хумартхылап адирында, сынап чоохтаза, ағаа амғы чуртас таңмалыры хоостыра турыстыра син хайди-да табылғалах ам даа. Хайди-да сағын чӧрчем сыбыра: филармония аның адын ал чӧрер кирек полған. Аннаң артых тузалығ чайаачы тоғысты 20 вектегi хакас кӧгҷiлерi аразында идiп, кем ни зе муғуй Тасхыл чiли пӧзiк кӧрiн тур? Хайди-да андағ кiзi сағысха кiрбинҷе. Сарынҷылар олар хаҷан даа сарынҷылар, че композиторның статузы, чайааны синӀ хоостыра сарынҷыларның хыринда, ноға-да iди сағынчам, сала алғым арах…
Сығарчам холға кiрген хай-пiрсi сомнарны. Кӧбiзi анда танир Георгий Ивановичтi. Сомнар аймах-пасха чылларда суурылған…
[ngg_images source=”galleries” container_ids=”4″ display_type=”photocrati-nextgen_basic_thumbnails” override_thumbnail_settings=”0″ thumbnail_width=”240″ thumbnail_height=”160″ thumbnail_crop=”1″ images_per_page=”20″ number_of_columns=”0″ ajax_pagination=”0″ show_all_in_lightbox=”0″ use_imagebrowser_effect=”0″ show_slideshow_link=”1″ slideshow_link_text=”[Show slideshow]” template=”/var/www/sibdaysite/data/www/sibdaytom.ru/wp-content/plugins/nextgen-gallery/products/photocrati_nextgen/modules/ngglegacy/view/gallery.php” order_by=”sortorder” order_direction=”ASC” returns=”included” maximum_entity_count=”500″]
Хакас кӧглер тириине чарыдылған мероприятиенi плей-листке кире иптеп салдым… 26 октябрь 2017 чыл, Ағбан.
Таңда Г.И.Челбораковтың тӧреен кӱнi. Мин дее аның ӱгренҷiзi полып, чуртаста мағаа чатханнаң ойнирға ӱлӱс тӱскен… Че алтындағы сомнарда чоғылбын, йастра. 🙂 Андағ даа полза, пасхазы позын таап алар, неке…
Таныпчам Лариса Оюнны, Ирина Тугужекованы… пасхаларын даа.
(Чахсаан кӧрерiне сомға пазыбызыңар, улуғ арах пол парар.)
[ngg_images source=”galleries” container_ids=”3″ display_type=”photocrati-nextgen_basic_thumbnails” override_thumbnail_settings=”0″ thumbnail_width=”240″ thumbnail_height=”160″ thumbnail_crop=”1″ images_per_page=”20″ number_of_columns=”0″ ajax_pagination=”0″ show_all_in_lightbox=”0″ use_imagebrowser_effect=”0″ show_slideshow_link=”1″ slideshow_link_text=”[Слайд кӧрерге]” template=”/var/www/sibdaysite/data/www/sibdaytom.ru/wp-content/plugins/nextgen-gallery/products/photocrati_nextgen/modules/ngglegacy/view/gallery-caption.php” order_by=”sortorder” order_direction=”ASC” returns=”included” maximum_entity_count=”500″]
Нинҷе исчем Сергейнi сыбыра пiрее нименең чапсыдадыр. Амды 3… окатавалығ чатханнаңар! Андағ нименi идерге кирек пе ни зе тiп ам даа iкiнҷiлепчем… 🙂 (итсе, прай даа нименi идерге чарир).
Паза минi хайығ тартхан тахпах сӧстерi. Сергей аны позы пас салған, таң?… Айабас таа!
Че, истiп кӧрiңердек се…
Киҷее Ағбандағы “Чылтыс” теен кӧiдiглiг залда Сергей Чарков паза Пётр Топоев хакас кӧглер тирiглерiнiң кӧзiдиин иртiрдiлер. Пiстiң чон устарыбыс килген улусха чатханнаңар, хомыстаңар, хобырахтаңар чоохтаннар. Сергей Трофимович хайхатхан… Чоохха тимнег парчатхан аразында оох палалар аарлар ла чiли ыылас килгеннер. 🙂 Ноо-ноо кiзi оларны ағыл клиген полҷаң. Таң чатханнаңар чоох истерге, таң, хоостарны кӧрерге бе… Прай ла нименi холға алып, ол суулаах кiчiг чон холдаң тутхлап, чатхан хылларын тартхлап, хообырахтарны ӱбӱрглеп, пасхаларына мисет пол сыхханнар…
Ӱгретчiлерi оларны табырах мыннаң ал парыбызарға тiп, Сергей Трофимовичтi пу чооха чӧптеен поларлар, неке… 🙂
Мынаң соонаң ол палаларны ипти-тати ал чӧрiбiскеннер. Оларға мындағ тоғазығларны алынҷа иртiрерге кирек… Кiчiг паланың хылии пасха, нооза. Пiрее ниме миисте халар ни зе ол улустың? 🙂
Хакас пiлiгҷiлерi кӧзiт пирдiлер хайда чуртапча хакас тiлнiң… “сӧӧгi” – грамматика пӱдiзi. Алҷаастарымны сыныхтап аларға оңдай амды таап алдым-а! Чоохтирға кирек, уғаа матлама тоғыс идiл партыр: парчан хакас тiлiнiң iстi-тасты анда илееде хазырылтыр тирге кирек. 🙂
Ӱр тахтанмаспын, чолын кӧзiтчем прайзына, кемге кирек хакас тiлi. Тоғыстың ӧӧн устағҷызы (орта сизiндiм ме, чох па) – Анна Владимировна Дыбо.
Адалча “Электроный корпус хакасского языка”.
Алҷаастарын сыныхтирға итчеткен улусха айланарға кирек пу страницаа – парсер хоостыра сыныхтаҷаа.
Хакас тексттерiн “парсер” теен хуруғ орынға кирiп, “анализ” пассар, сығыс килер сӧстер изерiзi. Кӱреңнерi – алҷаастарны кӧзiдер. Хай пiрее сӧстернi парсер сағам прай таныбинча, аннаңар ситкiп хати-хати сыныхтирға кирек полар.
Орыс сӧстернi паза пасха хан тiллернин iдӧк ол кӱрең сырнаң таныхтир.
Кӧзiдiмге алза, ӱстӱнде пазылған тексттi мына хайди ол сыныхтаан:
Иртен тура, хара пасхаҷыл сурығ тӧрiп парды: а сынап таа, чiзе, ноға прай ниме – ӧсче? Тартылча… Хан Тигiрзер? Сынап чир пiстi позынзар кире тартчатса (земное притяжение), хайди пiстi школада ӱгреткеннер, прай ниме чирге напли чабырыларға кирек. Чир позынзар тартчатса, прай ниме ӧзерге кирек… чир алтынзар.
Пӱткелек сағыс хоостыра нандырығ: чир тартпинча! Ол прай нименi сығара iтче!.. Че ноға тӧстерi чох нимелер, андағда… учуғыбыспинчалар? Хан Тигiрнiң Пӱкӱлес кӱзi парчан нименi чирге кире iтчеткенi чирнинең сала алғым, аннаңар, кiзiлер… пас чӧрчелер… чир ӱстӱнҷе, азахтары чох – чызынахтапча.
Че – хара пасхаҷыл! Андағда хан Тигiрнiң Пӱкӱлес кӱзi парчан нименi чирге кире пазыра пасчатханда, ноға… пазох ла, прай ниме ниме… ӧсче? Пазырт салбинча?
Пӱткелек сағыс хоостыра нандырығ: ӧзiмнернiң тамырларының пӱтчеткен оңдайы – ноға-да алты хырлығ пӱдiске хабылча… Андағ пӱдiс (алты хырлас) оларны ӧӧр кӧдiре саапча, таң…
